AI: BẠN ĐỒNG HÀNH HAY “QUẢ BOM HẸN GIỜ” CỦA NHÂN LOẠI?
Hiểu cho đúng về trí tuệ nhân tạo để khai thác lợi ích, phòng ngừa rủi ro và sống đức tin giữa kỷ nguyên công nghệ.
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một trong những chủ đề được bàn luận nhiều nhất hiện nay. Có người ca ngợi nó như một cuộc cách mạng giúp con người vượt qua giới hạn của chính mình, nhưng cũng có người lo sợ nó sẽ trở thành mối đe dọa khó kiểm soát. Thực tế, câu hỏi đặt ra không chỉ là AI có thực sự nguy hiểm hay không, mà còn là con người cần hiểu đúng về AI thế nào để biết cách khai thác lợi ích và phòng ngừa rủi ro.
Trong phần bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bốn nội dung then chốt:
1. Hiểu cho đúng về trí tuệ nhân tạo (AI) và bản chất của nó.
2. AI – khi công cụ trở thành mối nguy? Vì sao nhiều người lại coi trí tuệ nhân tạo là mối đe dọa tiềm ẩn cho nhân loại.
3. Con đường khôn ngoan – Sống chung và sử dụng AI cách an toàn.
4. Trách nhiệm của nhà giáo dục và những người lãnh đạo tinh thần trong kỷ nguyên AI.
***********************************
Chủ đề 1: HIỂU CHO ĐÚNG VỀ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO (AI)
Trong ánh sáng đức tin, chúng ta tin rằng Thiên Chúa là nguồn mạch của mọi khôn ngoan và sáng tạo. Con người được dựng nên “theo hình ảnh Thiên Chúa” (St 1:27) nên mang trong mình khả năng sáng tạo, khám phá và làm chủ vũ trụ. Chính vì thế, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo không phải là điều xa lạ với kế hoạch của Thiên Chúa, mà là hoa trái của trí tuệ con người trong hành trình khám phá.
Trí tuệ nhân tạo – Artificial Intelligence (AI): thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Anh, trong đó Artificial nghĩa là “nhân tạo, do con người tạo ra” và Intelligence nghĩa là “trí tuệ, khả năng hiểu biết.” Ghép lại, Artificial Intelligence (AI) có thể hiểu là trí tuệ do con người tạo ra cho máy móc, giúp chúng có khả năng học hỏi, suy nghĩ và thực hiện các nhiệm vụ giống con người.
1. AI thực chất là gì?
AI không phải là một thực thể có linh hồn hay ý chí riêng. Nó chỉ là một hệ thống được thiết kế để học hỏi từ dữ liệu, xử lý thông tin, dự đoán và gợi ý, nhằm thực hiện những công việc mà trước đây chỉ con người mới làm được.

Khi bạn tìm quán cà phê gần nhất trên bản đồ, AI đang hoạt động.
Khi YouTube gợi ý video đúng sở thích của bạn, đó cũng là AI.
Khi bác sĩ dùng AI để phân tích hình ảnh y tế nhằm phát hiện sớm bệnh, thì AI vẫn chỉ đóng vai trò trợ lý chứ không thay thế con người.
Và vân vân, mây mây …

Điểm quan trọng: AI không có linh hồn, không có tình yêu, không có khả năng phân biệt thiện – ác như con người. Nó chỉ phản chiếu dữ liệu mà chúng ta cung cấp.
2. Vì sao phải hiểu đúng về AI?
Nhiều người nhìn AI với hai thái cực: hoặc là quá thần thánh hóa, hoặc là quá lo sợ. Nhưng Hội Thánh mời gọi chúng ta có cái nhìn quân bình: trân trọng khả năng mà AI mang lại, đồng thời ý thức rõ những nguy cơ tiềm ẩn.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã khẳng định:
“Trí tuệ nhân tạo là một công cụ vô cùng mạnh mẽ, được sử dụng trong nhiều hoạt động của con người: từ y học đến thế giới việc làm; từ văn hóa đến lĩnh vực truyền thông; từ giáo dục đến chính trị. Giờ đây, có thể chắc chắn rằng việc sử dụng nó sẽ ngày càng ảnh hưởng đến cách chúng ta sống, đến các mối quan hệ xã hội và thậm chí đến cách chúng ta hình dung về chính căn tính của mình với tư cách là con người.
Tuy nhiên, vấn đề trí tuệ nhân tạo thường được nhìn nhận một cách mơ hồ: một mặt, nó khơi gợi sự phấn khích vì những khả năng mà nó mang lại; mặt khác, nó lại tạo nên nỗi sợ hãi vì những hậu quả mà nó có thể báo trước.
Chính sự tiến bộ công nghệ mạnh mẽ này khiến trí tuệ nhân tạo trở thành một công cụ vừa hấp dẫn vừa đáng sợ, và đòi hỏi một sự suy tư tương xứng với thách thức mà nó đặt ra.”¹
Đức Thánh Cha không phủ nhận sức mạnh của AI, nhưng ngài nhắc nhở rằng: AI là công cụ, không phải con người. Nó cần được đặt trong sự quản lý, hướng dẫn và đạo đức để phục vụ công ích thay vì đe dọa nhân loại.
3. AI – Tấm gương phản chiếu con người
Với con mắt đức tin, ta có thể nói rằng AI chính là tấm gương phản chiếu trí tuệ và trách nhiệm con người trước mặt Thiên Chúa. Nó sẽ trở nên nguồn ơn ích nếu được xây dựng trên tình yêu, sự thật và công bằng; nhưng cũng có thể biến thành công cụ gây hại nếu bị chi phối bởi tham vọng và ích kỷ.
Nếu ta gieo vào AI sự sáng tạo và nhân văn, nó sẽ trở thành phương tiện giúp ích cho đời sống con người.
Nhưng nếu ta gieo vào AI sự ích kỷ và gian dối, nó sẽ phóng đại những mặt tối ấy, gây nguy hại cho chính xã hội.
Hiểu đúng về AI không chỉ là một vấn đề khoa học – công nghệ, mà còn là một trách nhiệm luân lý và thiêng liêng. Chúng ta tin rằng:

AI không định hình chúng ta, mà chính chúng ta định hình AI.
AI không quyết định số phận con người, mà con người – với sự soi sáng của Thiên Chúa – mới là người định hướng số phận của AI.
AI không tự tạo ra giá trị, mà chính chúng ta, với ơn gọi làm người, trao cho nó ý nghĩa.
AI chỉ là công cụ – cách nó được dùng thế nào hoàn toàn phụ thuộc vào con người và lương tâm của chúng ta.

4. Kết luận
AI không phải kẻ thù của nhân loại, cũ…

giaophanbaria.org

AI: Bạn đồng hành hay “quả bom hẹn giờ” của nhân loại?

AI: BẠN ĐỒNG HÀNH HAY “QUẢ BOM HẸN GIỜ” CỦA NHÂN LOẠI? Hiểu cho đúng về trí tuệ nhân tạo để khai thác lợi ích, phòng ngừa rủi ro và sống đức tin giữa kỷ nguyên công nghệ. Trí tuệ … Continue reading